Szczepienie = uodpornienie! 

Jedną z podstawowych metod ochrony przed wieloma chorobami zakaźnymi stanowią szczepienia!

Są dwa sposoby nabywania odporności na choroby zakaźne :

1. Czynne:
2. przechorowanie – wiąże się z ryzykiem, może prowadzić do powikłań, a nawet śmierci
3. szczepienia – uzyskuje się odporność w sposób kontrolowany
4. Bierne – podanie immunoglobulin (gotowych do natychmiastowej ochrony przed zachorowaniem przeciwciał)

Szczepionka to produkt leczniczy, który podany człowiekowi imituje naturalną infekcję. W ten sposób „uczy” układ odpornościowy, jak się bronić w czasie kontaktu z prawdziwym drobnoustrojem (bakterią lub wirusem).

Szczepionki chronią przed ponad 20 różnymi chorobami m.in.: błonicą, cholera, dure brzusznym, wścieklizna, tężcem, polio, odra, różyczką, WZW B, WZW A, inwazyjną chorobą pneumokokowa, krztuścem, Chorobą Heinego-Medina, zapaleniem opon mózgowych.

Szczepienia ochronne są często skutecznym sposobem uniknięcia zachorowania na nowotwory związane z infekcją wirusową n.p.: raka wątroby, raka szyjki macicy, raka odbytu, nowotworów głowy i szyi.

Szczególne znaczenie mają szczepienia obowiązkowe, obejmujące dzieci i młodzież w wieku od 0 do 19 lat. Program Szczepień Ochronnych popularnie nazywany Kalendarzem Szczepień, jest opracowywany każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny. Zawiera wykaz obowiązkowych i zalecanych szczepień oraz zasady ich przeprowadzania. 

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.

1. Szczepienia obowiązkowe wykonywane u dzieci od urodzenia do 19 r. ż.

Należą do nich szczepienia przeciw: gruźlicy, WZW B, rotawirusom, błonicy, tężcowi i krztuścowi, ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu, inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu B (Hib), odrze, śwince, różyczce, pneumokokom.

• Szczepienia obowiązkowe wykonywane u osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi.

Należą do nich szczepienia przeciwko błonicy, Hib, pneumokokom, krztuścowi, śwince, odrze, poliomyelitis, różyczce, tężcowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, ospie wietrznej

• Szczepienia poekspozycyjne – przeciwko błonicy, tężcowi i wściekliźnie

Do szczepień zalecanych (bezpłatnych) zgodnie z Narodowym Programem Szczepień należą:  szczepienie przeciw HPV (dziewczynki i chłopcy w wieku 12-13 lat), szczepienie przeciw COVID-19.

Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2023 r. w sprawie wykazu refundowanych leków dzieciom do ukończenia 18. roku życia, kobietom w ciąży oraz dorosłym po ukończenia 65. roku życia przysługuje bezpłatne szczepienie przeciw grypie.

Do szczepień zalecanych, płatnych (u osób nie objętych pełną/wcześniejszą refundacją)  należą szczepionki przeciw: wzw A, wzw B,  ospie wietrznej, półpaścowi, grypie, pneumokokom (dla urodzonych przed 1 stycznia 2017), meningokokom, Hib, HPV, kleszczowemu zapaleniu mózgu, odrze, śwince i różyczce, RSV, błonicy, tężcowi, krztuścowi, cholerze, durowi brzusznemu, wściekliźnie, poliomyelitis, żółtej gorączce i japońskiemu zapaleniu mózgu.

WZW B

WZW typu B to wirusowe zapalenie wątroby wywołane zakażeniem wirusem HBV – może doprowadzić do zwłóknienia wątroby, marskości wątroby, a nawet raka.

Wirus HBV przenosi się głównie przez krew (możliwe jest również przeniesienie zakażenia z matki na dziecko podczas porodu)

Zaszczepienie przeciwko HBV zmniejsza ryzyko zachorowania na raka wątroby. Planowe szczepienie u dzieci wykonuje się przez podanie pierwszej dawki w pierwszej dobie życia dziecka i kolejnych dwóch dawek w drugim i siódmym miesiącu życia.

HPV

HPV (Human papillomavirus) jest to wirus brodawczaka ludzkiego. Znanych jest ponad 200 typów tego wirusa, a część z nich może prowadzić do rozwoju nowotworów (np. raka szyjki macicy, raka prącia, raka odbytu lub nowotworów głowy i szyi). Zakażenia HPV są bardzo powszechne. Szacuje się, że ok 90% osób w swoim życiu przynajmniej raz zakazi się HPV.

Dostępne są szczepionki, chroniące przez najczęstszymi typami HPV wywołującymi nowotwory i brodawki płciowe. Szczepienie powinno być wykonane przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, czyli przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Wówczas szczepionka przeciwko HPV najskuteczniej chroni przed  nowotworami., ale nawet przyjęta w późniejszym wiekuzmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów.

Gruźlica

Gruźlica jest chorobą zakaźną wywołaną przez bakterie – prątki gruźlicy. Zakażenie zwykle rozprzestrzenia się drogą oddechową. Najczęściej proces chorobowy obejmuje płuca, ale prątki gruźlicy mogą docierać do wszystkich narządów i tkanek i tam wywoływać chorobę (gruźlica pozapłucna). Gruźlica należy do najczęstszych chorób zakaźnych na świecie!

Szczepionka BCG (Bacillus Calmette-Guérin) zawiera żywe, osłabione prątki bydlęce. Jest najczęściej podawaną szczepionką na świecie.

U osób w stanach obniżonej odporności nie jest zalecana!

Podsumowanie

• Można skutecznie ochronić się przed zachorowaniem na wiele chorób zakaźnych!
• Szczepienia dają odporność na wiele chorób zakaźnych
• Korzyści ze szczepień przewyższają potencjalne ryzyko z nim związane.